Na een heerlijke wandeling op zondagochtend langs de South Bank en een bezoek aan Tate Modern is het tijd voor de matinee van 'Jane Eyre' die door het National Theatre in samenwerking met de Bristol Old Vic wordt gebracht.
Een toneelstuk gebaseerd op de klassieker geschreven door Charlotte Brontë uit de 19e eeuw over de vrijgevochten Jane Eyre. Een weesmeisje inwonend bij haar hardvochtige tante Mrs Reed die na een ruzie naar kostschool wordt gestuurd. Het leven op Lowood is hard en Jane verblijft er tot haar achttiende, waarvan de laatste jaren als lerares. Als ze op Thornfield Hall gouvernante wordt van de kleine Adele leert ze de cynische Edward Fairfax Rochester kennen.
Ondertussen gebeuren er vreemde dingen op Thornfield. Er klinkt ijselijk gegil, er is een onverklaarbare brand en een onverwachte bezoeker raakt gewond na een aanval. Jane vertrekt ondertussen onverwacht omdat haar tante op sterven ligt. Na een maand keert ze terug en terwijl iedereen verwacht dat Rochester met de mooie maar saaie Blanche Ingram zal huwen verklaart hij onverwacht zijn liefde aan Jane.
De huwelijksceremonie wordt wreed verstoord door Richard Mason die bewijs heeft dat Rochester nog steeds gehuwd is met zijn zuster Bertha. Zij is inmiddels krankzinnig en leeft in een afgesloten kamer op Thornfield. Jane ontvlucht Rochester. Pas veel later keert ze terug omdat haar brieven onbeantwoord blijven. Pas dan hoort ze van de dramatische gebeurtenissen waarbij Thornfield Hall door toedoen van Bertha in vlammen is opgegaan en waarbij Rochester verminkt en blind is geraakt in een poging haar te redden.
In Bristol in oorsprong gebracht in twee delen van samen ruim 4½ uur is het verhaal nu voor Londen gecomprimeerd in een onstuimige voorstelling van een kleine 3½ uur. De basis vormt uiteraard het boek, maar er was geen script en de hele productie is tijdens het repetitieproces bedacht door het gezelschap onder leiding van regisseur Sally Cookson. En dat blijkt een gouden greep die resulteert in een meer dan fantastische ervaring. De voorstelling doet actief een beroep doet op het inlevingsvermogen van het publiek maar al vanaf het eerste moment was ik gegrepen door de eigenzinnige Jane Eyre en haar verhaal. En zelfs vondsten die op papier misschien erg vergezocht lijken, werken in de context van de productie wonderwel.
Bij Jane Eyre verwacht je misschien Victoriaanse taferelen met ingesnoerde dames en stijve heren, maar deze productie is juist het tegenovergestelde en ademt in alle aspecten de energie van Jane's geest en haar tomeloze drang naar vrijheid.
Allereerst is daar het minimalistische decorontwerp van Michael Vale dat enkel bestaat uit solide houten stellages, ladders en speelvlakken op verschillende hoogtes tegen een achtergrond van witte gordijnen maar toch de vele locaties uit het boek met gemak weet te verbeelden, geholpen door een prachtig lichtontwerp van Aideen Malone, variërend in tinten van vurig rood tot ijzig blauw.
De sfeer wordt versterkt door de muziek van Benji Bower die in een klein combo met onder andere piano, viool, percussie en accordeon onderdeel vormen van de voorstelling of de prachtige mezzo-klanken van Melanie Marshall die het geheel lijkt te beschouwen en waarbij pas later blijkt dat zij de krankzinnige vrouw van Rochester vertolkt.
De cast van tien is bijna continu op het toneel waarbij ze de vele rollen overtuigend spelen. Laura Elphinstone valt op in een heel scala van rollen van de kinderen Helen Burns en Adele tot als man als St John of Craig Edwards die onbetaalbaar is als Pilot de hond van Rochester.
Stralend middelpunt is echter Madeleine Worrall als Jane die haar personage in alle facetten en leeftijden perfect weet te treffen in een haast kinderlijke gedrevenheid en woede. Pas in de scènes met Rochester lijkt ze enigszins tot rust te komen. Rochester wordt prachtig gespeeld door de charismatische Felix Hayes, een boom van een kerel met een imposante stem.
Deze 'Jane Eyre' is bijzonder inventief en zit boordevol geniale vondsten. Soms als een frisse lentebries dan weer een straffe najaarsstorm maar altijd is deze 'Jane Eyre' bijzonder theatraal en aangrijpend. Een fysieke en gedreven productie waarbij je jubelend de zaal uitkomt.
Deze voorstelling zag ik 's middags op zondag 25 oktober 2015.
© foto's Manuel Harlan
