woensdag 10 september 2014

Before The Dawn - Kate Bush - Eventim Apollo


De belangrijkste reden voor mijn reisje naar Londen dit keer was de concertreeks die Kate Bush gaf onder de titel 'Before The Dawn'. De aankondiging van de concerten op 21 maart 2014 kwam compleet onverwacht want wie had ooit verwacht dat Kate 35 jaar na haar en enige en tevens laatste concerten in 1979 ooit nog eens live zou optreden ? Ik niet in ieder geval. 

De respons in de media is overweldigend en al na een aantal dagen komt het bericht dat Kate geen 15 maar in totaal 22 concerten gaat geven in het, in 2013 nog in art deco stijl gerenoveerde, Eventim Apollo in Hammersmith van 26 augustus tot en met 1 oktober 2014. Ooit gaf ze daar haar laatste concerten toen de befaamde poptempel nog gewoon het Hammersmith Odeon heette. 

De realiteitszin is weer snel terug want hoe komen we aan kaarten ? Het zal toch niet dat Kate gaat optreden en we er niet bij kunnen zijn ? Gelukkig heb ik me ooit eens geregistreerd op haar website waardoor we kaarten konden boeken in de pre-sale nog voor de algemene voorverkoop op 28 maart van start ging. En hoewel dat ook niet zonder slag of stoot ging maakt grote opluchting zich van mij meester als blijkt dat we kaarten hebben kunnen boeken voor de 10e september. 

Die vrijdag blijkt dat alle 22 concerten binnen enkele minuten zijn uitverkocht. De organisator doet er middels strenge regels alles aan om te voorkomen dat de zwarthandelaren profiteren van deze zeer gewilde concertkaarten. En het lange wachten kan beginnen.

Vervolgens blijft het maanden lang angstaanjagend stil rondom de concertreeks. Veel komt er niet naar buiten behalve dat Kate een aantal dagen gefilmd heeft in de watertanks van de Pinewood Studios ongetwijfeld voor een 'Ninth Wave' sectie zoals de concertposter al doet vermoeden en kort voor de concertreeks doet ze persoonlijk een oproep op haar website om de concerten niet te filmen. Maar verder blijft het stil en tot het allereerste concert op 26 augustus blijft de inhoud van 'Before The Dawn' dan ook een groot mysterie. Tot de dag van het concert neem ik me voor om geen spoilers over de optredens te lezen. En hoewel ik wel over wat krantenkoppen en foto's na de première struikel is me dat wonderwel gelukt.



Kate is een artieste die tegen de stroom in altijd haar eigen pad heeft weten te volgen. Na de hectiek in de eerste jaren van haar bekendheid was wel duidelijk dat zij het was die voortaan de touwtjes in handen wenste te houden. Een gedreven artieste die vooral vooruit wil kijken en niet meer terug.  Zo verving ze de vocalen van haar eerste en grootste hit 'Wuthering Heights' voor haar verzamelalbum 'The Whole Story' uit 1986, nam ze voor haar album uit 2011 'Director's Cut' een aantal songs van 'The Sensual World' (1989) en 'The Red Shoes' (1993) opnieuw op en voor de slotceremonie van de Olympische Spelen in Londen in 2012 voorzag ze haar grote hit uit 1985 'Running Up That Hill (A Deal With God)' van een remix en nieuwe vocalen. De hoop die velen hadden dat ze daar acte de présence zou geven bleek ongegrond, Kate was nergens te bekennen...

En hoewel de aankondiging van 'Before The Dawn' volslagen onverwacht kwam is het het resultaat van 18 maanden hard en continu werk. In alle stilte heeft Kate een groep mensen om zich heen verzameld om deze voorstelling te kunnen realiseren en vorm te geven. Kate heeft het concept helemaal zelf geschreven en geregisseerd en in een later stadium is Adrian Noble aangetrokken als co-regisseur. Noble heeft een lange staat van dienst als theaterregisseur en als artistiek leider van de Royal Shakespeare Company. Een belangrijke schakel in het geheel is ook Kate's zoon Albert die als 'creative consultant' in het programmaboek staat vermeld. 

Vanaf het begin van de creatie van 'Before The Dawn' is ook lichtontwerper Mark Henderson van de partij en ontwerper Dick Bird die voornamelijk in de wereld van opera en ballet werkt. Veel bekende namen uit de theaterwereld dus zoals bijvoorbeeld ook Jon Driscoll die verantwoordelijk is voor de vele prachtige projecties en videobeelden. Auteur David Mitchell is aangetrokken die in samenwerking met Kate een aantal monologen en een dialoog schreef. Poppenspeler Basil Twist creëerde de theatrale oceaan in 'The Ninth Wave', het poppen- en schaduwspel is van het Italiaanse gezelschap Controluce en designer Robert Allsopp ontwierp vele belangrijke visuele elementen en rekwisieten zoals bijvoorbeeld de houten pop in 'A Sky Of Honey' en de vis-skeletten in 'The Ninth Wave'. 

De zevenkoppige band zorgt voor een prachtig muzikaal gebalanceerd landschap en bestaat uit David Rhodes (gitaar), Friorik Karlsson (gitaar, charango, bouzouki), John Giblin (basgitaar, contrabas), John Carin (keyboard, gitaar), Omar Hakim (drums) Mino Cinélu (percussie) en Kevin McAlea (keyboard, accordeon, Ierse doedelzak) die er overigens in 1979 ook al bij was. En de groep wordt gecomplementeerd door een groep van fantastische zangers en acteurs die de achtergrondvocalen verzorgen en in verschillende scènes acteren. Niet voor niets staat op de gevel van het theater 'The KT Fellowship Presents Before The Dawn'. Het siert Kate dat ze haar team voorop stelt en niet zichzelf.

Eindelijk is de dag daar en begeef ik me van West End waar ik de matinee van 'Shakespeare In Love' zag naar Hammersmith waar ik goede vrienden tref die ook naar het concert gaan. Het concert is strak georganiseerd en inderdaad wordt bij binnenkomst gecontroleerd of de naam op de kaarten overeenstemt met je identificatiebewijs. Naar binnen en even vlug een bezoek aan de merchandise stands waar veel en vooral smaakvol vormgegeven hebbedingetjes te koop zijn. Ik beperk me tot het kopen van het prachtig en gedetailleerd vormgegeven programmaboek dat maar liefst 60 pagina's telt en door Kate zelf is geschreven.

Ik voel me raar en toch wel lichtelijk nerveus als we de zaal binnenstappen en onze prachtige plaatsen in de stalls innemen. Een blik op het toneel toont een ijzig blauw verlicht toneel in een vrij traditionele concert setting. Oké denk ik nog, zo had ik het niet verwacht. De zaal zit nokvol met een bijzonder gemêleerd publiek die vanuit de hele wereld en alle continenten naar Londen zijn gereisd om getuige te kunnen zijn van deze unieke concertreeks. De geladen spanning is bijna voelbaar en ik ben heel benieuwd wat de avond gaat brengen. 



... O thou who givest sustenance to the universe, from whom all things proceed, to whom all things return, unveil to us the face of the true spiritual sun hidden by a disc of golden light, that we may know the truth and do our whole duty, as we journey to thy sacred feet ...

Klokslag kwart voor acht gaat het zaallicht uit en een oorverdovend applaus klinkt door de zaal, het applaus zwelt nog verder aan als ook de bandleden hun plaats op het podium innemen. De originele mantra uit 'Lily' van 'The Red Shoes' klinkt door het auditorium en de muziek begint. Het publiek staat op als één op het moment dat Kate gevolgd door haar achtergrondzangers het podium betreedt en een stormachtig applaus klinkt voor degenen voor wie we allemaal komen. Het zou de eerste van vele staande ovaties worden maar altijd passend en nooit storend en het publiek is muisstil op de momenten die daar om vragen. 

Kate's stem klinkt warm en gedreven en bijzonder krachtig en een spetterende uitvoering van 'Lily' zet de toon van het concert. Ineens lijkt het heden het verleden ingehaald te hebben en het besef Kate eindelijk live te zien zorgt voor tranen in de ogen. Alle beelden uit het verleden zijn gevangen in de geschiedenis en ingelijst als een prachtige herinnering. De tijden van 'The Kick Inside' zijn ineens ver vervlogen verleden maar niettemin is het dezelfde Kate die daar staat en vooral straalt en wat prijs ik me gelukkig dat ik hier bij mag zijn. 

Na 'Lily' volgt het titelnummer van Kate's album uit 1985 'Hounds Of Love' met hier en daar wat aanpassingen in het tempo en in de tekst. Vervolgens is het de beurt aan een ingetogen 'Joanni' van 'Aerial' gebaseerd op het verhaal van Jeanne d'Arc waarin Kate in het Frans de stemmen uit het vuur aanroept. Een fantastische uitvoering van 'Top Of The City' volgt met daarna 'Running Up That Hill (A Deal With God)' één van haar grootste hits uit 1985. Het laatste nummer van de eerste set is haar comeback single uit 2005 'King Of The Mountain' over Elvis Presley. 

De keuze voor de songs is vrij onconventioneel maar als je 35 jaar niet hebt opgetreden is het oeuvre om uit te kiezen uiteraard groot. Kate zingt niets van de eerste vier albums uit haar carrière en ook niets van 'The Sensual World' uit 1989 al blijkt later dat 'Never Be Mine' wel op de originele setlist heeft gestaan. Nou ja eigenlijk had ik dat ook niet verwacht al had ik stiekem wel gehoopt op iets van 'The Dreaming' haar meest experimentele album uit 1982.

Zoals gezegd is de setting van dit gedeelte vrij traditioneel maar biedt een prachtige lichtshow met LED panelen die in twee bogen boven het toneel hangen en de sferen van de songs ondersteunen zo wordt in 'Joanni' de illusie van vlammen gewekt en in 'Top Of The City' lijk je de wolkenkrabbers te kunnen zien.



... Wave after wave, each mightier than the last, till last, a ninth one, gathering half the deep and full of voices, slowly rose and plunged roaring, and all the wave was in a flame ...

En terwijl 'King Of The Mountain' in een climax ten einde komt zingt Kate ineens '... and there's a storm rising ...', Mino Cinélu komt met een 'bullroarer' het toneel op en lijkt de storm op te roepen en ineens wordt met grote kracht confetti het publiek ingeblazen. Niet zomaar wat confetti maar op ieder stukje papier een gedeelte uit het gedicht 'The Coming Of Arthur' van Tennyson. 

De lichten doven en we zijn beland bij 'The Ninth Wave' een songcyclus uit 1985 van Kate's album 'Hounds Of Love'. Destijds was er al sprake van een visualisatie van dat verhaal op film maar zover is het nooit gekomen. Hoe fantastisch is het dan dat dit inspirerende verhaal zoveel jaren later live voor het voetlicht wordt gebracht. 

'The Ninth Wave' vertelt het verhaal van een vrouw die na een schipbreuk alleen op de oceaan achterblijft en probeert te overleven. Terwijl ze diverse stadia van bewustzijn doormaakt gaat haar geest op een reis door tijd en ruimte. 

Het is een knappe mix van modern theater en meer traditionele technieken, filmische beelden en live zang, prachtige belichting gecombineerd met laser, indrukwekkende decorstukken in bijvoorbeeld 'Watching You Without Me' en 'Hello Earth', een onheilspellende heksenjacht in 'Waking The Witch', hakbijlen en kettingzagen in 'Under Ice' en de illusie van een helikopter die met schijnwerpers in het publiek zoekt. 



De stem van haar broer Paddy is de stem in de helikopter en ook broer John is op film te zien als hij het gedicht uit 'Jig Of Life' reciteert. Niet alles is geslaagd overigens, zo spelen zoon Albert McIntosh en Bob Harms als zoon en vader in een sketch voor 'Watching You Without Me'. Grappig bedoeld maar dat komt niet echt als zodanig over en duurt wat lang, wat de vaart uit deze akte haalt. 

Slechts een kanttekening want de sfeer die 'The Ninth Wave' over weet te brengen is fantastisch. 'And Dream Of Sheep' is bijvoorbeeld van te voren opgenomen terwijl Kate in een reddingsvest op haar rug in het water drijft en de track zo live heeft ingezongen. Als publiek voel je de desolaatheid en de wanhoop in haar stem die bijna ijzig klinkt. 

De sfeer van 'The Ninth Wave' als geheel is duister, onheilspellend en claustrofobisch met bizarre en soms absurde elementen. Tijdens 'Hello Earth' wordt het karakter dat Kate speelt op de handen van de vis-skeletten door het publiek naar buiten gedragen om even later gered en als herboren het laatste nummer van de akte in te zetten. 

'The Morning Fog' is een prachtige en akoestische versie van het origineel waarvan de tekst door Kate zo mooi en intens gemeend wordt gezongen dat ik mijn tranen maar de vrije loop laat. Dat laatste nummer uit 'The Ninth Wave' zo vol zonlicht en positiviteit lijkt een bijna logische overgang naar het gedeelte na de pauze ...   



... Mummy, daddy, the day is full of birds, sounds like they’re saying words ...

Nog maar nauwelijks bekomen van alle indrukken voor de pauze is het al weer snel tijd voor het vervolg van het concert dat gevormd wordt door 'A Sky Of Honey' opnieuw een songcyclus maar dit keer van Kate's album 'Aerial' uit 2005. Het verhaal van 'A Sky Of Honey' is lastig te omschrijven maar kan het best worden gedefinieerd als een ode aan de natuur waarin Kate de loop van een dag, van de vroege ochtend tot de volgende zonsopkomst, beschrijft met een hoofdrol voor de vogels en hun geluiden. 

De setting voor deze akte is prachtig met een enorm projectiedoek dat de volledige toneelbreedte beslaat met daarvoor de band en een prominente plaats voor Kate's vleugel. Terwijl het spel begint, duikt haar door de winter geïnspireerde album '50 Words For Snow' muzikaal en visueel nog even op. 

Prachtige videobeelden en projecties van Jon Driscoll spelen een cruciale rol in deze akte. Magnifieke slow motion beelden van vogels in hun vlucht, projecties van zilverberken in een bos en de opkomende volle maan en een sterrenhemel dragen bij aan een fantastische, bijna sprookjesachtige sfeer.

En vanachter twee enorme toneel hoge poortdeuren komt één van de hoofdrolspelers tevoorschijn, een houten pop die op een ingenieuze wijze tot leven wordt gebracht door een poppenspeler. Er klinken dissonanten in de 'Prelude' als het karaktertje de meeuwen hoort en pas later wordt dat duidelijk als de houten pop na een nogal gruwelijke scène tot leven komt.



De 'Prologue' is in deze live versie helemaal herschreven en uitgebreid en vormen samen met Kate's loepzuivere stem en tedere pianospel een introductie voor een glorieuze finale waarin een hoofdrol is weggelegd voor de prachtige geluiden van kerkklokken en Kate en haar achtergrondzangers een nieuwe zonovergoten dag verwelkomen. 

Na een 'Architect's Dream' en 'The Painter's Link' waarin een hoofdrol is weggelegd voor Albert die de schilder speelt is het tijd voor een prachtige versie van 'Sunset' qua tempo een stukje langzamer dan de albumversie en ook qua orkestratie met de accordeon wat meer lijkt geïnspireerd op een Franse zwoele zomeravond, maar gelukkig nog wel met die zinderende finale waarbij de hele zaal weer uit de stoelen opspringt en meedoet. 

De sfeer verandert na 'Aerial Tal' en 'Somewhere In Between' als we in de dag aanbeland zijn in de schemering en het ondoorgrondelijke gebied tussen waken en slapen. Vervolgens zien en horen we een nieuw geschreven nummer waarin de maan en de sterrenhemel wordt opgeroepen door de schilder. 'Tawny Moon' wordt helemaal gezongen door Albert. 

Na het hypnotische 'Nocturne' klinken opnieuw de kerkklokken als we de nieuwe dag in 'Aerial' verwelkomen en na een zinderende bijna psychedelische finale waarin Kate's band kan stralen, grijpt Kate vocaal en muzikaal terug op 'The Ninth Wave' en lijken de puzzelstukjes ineens samen te komen, zilverberken komen uit de lucht vallen waarvan één onder luid gekraak de vleugel lijkt te doorboren en Kate getransformeerd als vogel vanachter de poortdeuren tevoorschijn komt en het publiek in lijkt te vliegen. Beeld op zwart.

... I can see angels around you, they shimmer like mirrors in summer, there's someone who's loved you forever but you don't know it, you might feel it and just not show it ... 

Na bijna drie uur is het concert ten einde maar niet voordat Kate ons trakteert op twee toegiften. Als eerste is daar het ontroerende en emotionele 'Among Angels' van haar winteralbum '50 Words For Snow'. Alleen Kate, haar stem en pianospel in een zaal waarin je een speld kunt horen vallen. 

En als allerlaatste het optimistische 'Cloudbusting' waarin Kate het publiek uitnodigt om de finale met haar mee te zingen hetgeen niet aan dovemansoren is gericht want het ruim 3600 koppen tellende uitzinnige publiek zingt enthousiast mee. 

Deze voorstelling heeft een onuitwisbare indruk op mij gemaakt en voel een raar soort verbondenheid met Kate en haar team en met al die anderen die getuige waren van de concertreeks en die na 35 jaar de kans kregen om eindelijk die fantastische artieste eens live te kunnen aanschouwen. Ja zelfs trots om op die gedenkwaardige tiende september 2014 een klein radertje te zijn geweest van de KT Fellowship en hun magnifieke en betoverende 'Before The Dawn'




Act I
Lily 
Hounds Of Love
Joanni
Top Of The City
Running Up That Hill (A Deal with God)
King Of The Mountain

Act II
The Ninth Wave 
The Astronomer's Tale 
And Dream Of Sheep 
Under Ice 
Waking The Witch 
Watching You Without Me 
Little Light 
Jig Of Life 
Hello Earth 
The Morning Fog

Act III
A Sky of Honey 
Prelude 
Prologue 
An Architect's Dream 
The Painter's Link 
Sunset 
Aerial Tal 
Somewhere In Between 
Tawny Moon  
Nocturne 
Aerial 

Among Angels 
Cloudbusting 

© foto's Ken McKay / REX